Voor veel baby’s is de speen een onmisbaar slaapmaatje. Zodra hij in het bedje ligt, wil hij zijn speen — en als die uitvalt? Dan wordt hij wakker. Iedere. Keer. Opnieuw. En dus sta jij, als ouder, tientallen keren per nacht weer naast het bed.
Een speen kan een fijne troost zijn, maar als je baby alleen met speen slaapt, kan dat ook lastig worden. In deze blog lees je waarom baby’s gehecht raken aan de speen, wat je eraan kunt doen als het slaapproblemen oplevert, en hoe je dit op een zachte manier kunt aanpakken — eventueel met hulp van een white noise machine.
Waarom werkt de speen zo goed?
De speen biedt comfort. Door te zuigen maakt je baby oxytocine aan — het knuffelhormoon — wat zorgt voor ontspanning. Het zuigen helpt ook tegen krampjes en is vaak onderdeel van het zuigreflexmechanisme, zeker bij jonge baby’s.
Daarom zie je dat baby’s:
- Sneller in slaap vallen met speen
- Rustiger blijven in hun wieg
- Makkelijker troost vinden bij overprikkeling
Maar… datzelfde comfort kan omslaan in afhankelijkheid.
Wanneer wordt het een probleem?
- Je baby kan niet (opnieuw) in slaap vallen zonder de speen
- De speen valt uit en je baby wordt wakker (zelfs elk halfuur)
- Je moet als ouder telkens ‘s nachts terug naar de kamer om de speen terug te stoppen
- De speen is de enige slaapassociatie die werkt
Zeker tussen de 4 en 9 maanden zie je dit gedrag veel voorkomen. Baby’s kunnen de speen dan nog niet zelfstandig terugvinden.
Wat kun je doen?
1. Laat je baby oefenen met de speen overdag
Vanaf ongeveer 6 maanden kun je je baby leren om de speen zelf te pakken. Geef hem overdag de kans om dit te oefenen. Leg meerdere spenen in het bedje zodra hij mobiel genoeg is.
2. Gebruik andere slaapassociaties
Introduceer een rustgevend ritueel met meerdere elementen, zodat je baby niet alleen op de speen vertrouwt:
- Slaapzakje
- Knuffeldoekje (vanaf 6 maanden)
- Een white noise machine met een vertrouwd geluid
White noise kan in deze fase helpen om de afhankelijkheid van de speen te verminderen. Het constante geluid geeft houvast als de speen even weg is.
3. Bied alternatieven vóór het slapen
Probeer je baby op andere manieren tot rust te brengen voordat je hem neerlegt. Denk aan zacht zingen, wiegen of een boekje. Als hij al ontspant voordat hij de speen krijgt, is de overgang minder groot als die uitvalt.
4. Speen afbouwen of behouden?
Sommige ouders kiezen ervoor om de speen langzaam af te bouwen, vooral als hij structureel voor onderbroken slaap zorgt. Maar: als je baby wél goed slaapt met speen (en jij ook), is er geen noodzaak om hem te verwijderen. Bedenk wat bij jullie situatie past.
Hoe bouw je de speen af?
Als je besluit dat je baby zonder speen moet leren slapen, doe het dan stapsgewijs:
- Begin met alleen overdag: dutjes zonder speen
- Geef extra troost en een herkenbare omgeving
- Gebruik white noise bij elk slaapmoment
- Bouw langzaam ook ‘s avonds af
Wees consequent en geef je baby de tijd om te wennen. De eerste dagen zijn pittig, maar na ongeveer een week zie je vaak al verbetering.
Wat als de speen juist goed werkt?
Dan hoef je niets te doen! Als jouw baby goed slaapt met een speen en jullie ervaren geen problemen, is er geen reden tot actie. Veel kinderen geven vanzelf de speen op tussen 2 en 4 jaar.
Baby slaapt niet zonder speen: wat nu?
De speen is een krachtig hulpmiddel, maar het kan ook een slaappatroon in de weg staan. Door andere slaapassociaties aan te bieden — zoals een white noise machine — en stapsgewijs de speen af te bouwen, help je je baby naar meer zelfstandige slaap. Kies een aanpak die past bij jullie ritme, wees geduldig en weet: het is een fase.
Ik ben Chris, vader van twee jonge kinderen en oprichter van Witteruismachine.nl. Na veel slapeloze nachten ben ik me gaan verdiepen in alles rond baby’s en slaap. Wat ik leerde, deel ik hier — zodat jij wat sneller rust vindt dan ik destijds.